ഒരാൾ വിശ്വാസവും യുക്തിയും തത്ത്വചിന്തയും കൃത്യമായി ബാലൻസ് ചെയ്യണം. ശുദ്ധമായ ലോജിക്കൽ യുക്തിയും പ്രത്യേക തത്ത്വചിന്തകളുടെ മൂല്യം നിറഞ്ഞ യുക്തിയും തമ്മിൽ വ്യത്യാസമുണ്ട്. ഉദാഹരണത്തിന് , യുക്തി ശുദ്ധമായ ന്യായവാദമാണ്, അതേസമയം യുക്തിവാദം ഒരു പക്ഷപാതപരമായ ദാർശനിക യുക്തിയാണ്. നല്ല മനസ്സും ശുദ്ധമായ യുക്തിയും ഓരോ മനുഷ്യനും അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. എന്നാൽ മൂല്യം നിറഞ്ഞ ദാർശനിക ന്യായവാദം എല്ലായ്പ്പോഴും ഒരു പ്രത്യേക ലോകവീക്ഷണത്തോട് പക്ഷപാതം കാണിക്കുന്നു. വിശ്വാസമോ കാരണമോ തർക്കം ന്യായീകരിക്കാവുന്നതല്ല. യഥാർത്ഥ വിശ്വാസവും ശുദ്ധമായ യുക്തിയും ശാന്തമായ മനസ്സിന് വേണ്ടി ഒരുമിച്ച് പോകുകയും വേണം. വിശ്വാസവും കാരണവും എല്ലാ സാധാരണ മനുഷ്യർക്കും സാധാരണമാണ്. തത്ത്വചിന്തയ്ക്ക് അതിരുകളില്ല. തത്ത്വചിന്ത കാട്ടുപോക്കിന്റെയും അവിവേകത്തിന്റെയും അനിയന്ത്രിതമായ മാനുഷിക ഊഹാപോഹങ്ങളുടെയും ഫലമാണ് . യേശുക്രിസ്തുവിന്റെ ആഗമനത്തിനു ശേഷം സത്യത്തിനുവേണ്ടി ഊഹാപോഹങ്ങളുടെയും ഗവേഷണങ്ങളുടെയും ആവശ്യമില്ല. വിശ്വാസികളും അവിശ്വാസികളും ഒരുപോലെ വിശ്വാസമുള്ളവരാണ് , എന്നാൽ അവരുടെ വിശ്വാസപരമായ കാര്യങ്ങളിൽ വ്യത്യാസമുണ്ട്. അറിവും സത്യവും നിർണ്ണയിക്കാനുള്ള സ്വന്തം കഴിവും അധികാരവും കരുതി, ദൈവത്തിനും തിരുവെഴുത്തുകൾക്കും പുറമെ ദൈവത്തെയും അവന്റെ ലോകത്തെയും വ്യാഖ്യാനിക്കാനുള്ള അവരുടെ കഴിവിൽ അവിശ്വാസികൾക്ക് വിശ്വാസമുണ്ട്. നേരെമറിച്ച്, ക്രിസ്ത്യാനികൾ അവരുടെ പദവി ദൈവം സൃഷ്ടിച്ചതായി അംഗീകരിക്കുകയും ദൈവത്തിന്റെ അധികാരത്തിലും അവന്റെ വെളിപാടിലും (വേദഗ്രന്ഥം) വിശ്വാസം അർപ്പിക്കുകയും ദൈവത്തിന്റെ കർത്താവിന് കീഴ്പ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. അതുപോലെ വിശ്വാസികളും അവിശ്വാസികളും വ്യായാമം ചെയ്യുന്നു കാരണം . ദൈവത്തിന്റെ അസ്തിത്വത്തിന്റെയും അധികാരത്തിന്റെയും വ്യക്തമായ തെളിവുകൾ നിഷേധിക്കാൻ അവിശ്വാസികൾ യുക്തി ഉപയോഗിക്കുന്നു, ദൈവത്തെയും യാഥാർത്ഥ്യത്തെയും കുറിച്ചുള്ള അവരുടെ സ്വന്തം വ്യാഖ്യാനങ്ങളെ ആത്യന്തികമായി ആധികാരികമായി കാണുന്നു. ദൈവത്തിന്റെ വെളിപാട് മനസ്സിലാക്കാനും ക്രമപ്പെടുത്താനും കീഴ്പ്പെടാനും വിശ്വാസികൾ യുക്തി ഉപയോഗിക്കുന്നു.

ഒന്നുകിൽ വിശ്വാസമോ കാരണമോ വാദഗതി തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കുന്നതാണ്. അവിശ്വാസികൾ ഉന്നയിക്കുന്ന പരിചിതമായ "വിശ്വാസവും യുക്തിയും" എന്ന വാദം തെറ്റായ ദ്വിമുഖമാണ്, തെറ്റായ വിശ്വാസങ്ങളുടെ യുക്തിരഹിതമായ വിശ്വാസത്തെ ന്യായീകരിക്കുമ്പോൾ ക്രിസ്ത്യൻ വിശ്വാസത്തെ യുക്തിരഹിതമായി തെറ്റിദ്ധരിപ്പിക്കാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നു. അവിശ്വാസവും തെറ്റായ വിശ്വാസങ്ങളും ദൈവത്തെയും അവന്റെ പ്രപഞ്ചത്തെയും കുറിച്ചുള്ള സ്വന്തം അഭിപ്രായത്തിലുള്ള ന്യായീകരിക്കാത്ത വിശ്വാസമാണ് . യഥാർത്ഥ വിശ്വാസവും ശുദ്ധമായ കാരണവും പൂരകമാണ്, അവ ഒരുമിച്ച് പോകേണ്ടതുണ്ട്. യുക്തിയുടെ വെളിച്ചവും വിശ്വാസത്തിന്റെ വെളിച്ചവും ദൈവത്തിൽ നിന്നാണ് വരുന്നത്; അതിനാൽ അവ തമ്മിൽ വൈരുദ്ധ്യം ഉണ്ടാകില്ല. രണ്ടും പരസ്പര പൂരകമാണ്. വിശ്വാസത്തിന്റെയും യുക്തിയുടെയും വേർതിരിവ് തെറ്റുകളിലേക്ക് നയിക്കും - ഉദാ യുക്തിവാദത്തിൽ നിന്ന് നിഹിലിസത്തിലേക്ക്. യുക്തിവാദത്തിന്റെ പ്രതിസന്ധിയുടെ ഫലമായി ഒടുവിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടത് നിഹിലിസമാണ്. സത്യത്തിന്റെ ലക്ഷ്യത്തിലെത്താനുള്ള പ്രതീക്ഷയോ സാധ്യതയോ ഇല്ലാതെ, തിരയൽ അതിൽത്തന്നെ അവസാനമാണെന്ന് അതിന്റെ അനുയായികൾ അവകാശപ്പെടുന്നു.

വിശ്വാസത്തിന്റെയും യുക്തിയുടെയും ഐക്യം വീണ്ടെടുക്കേണ്ടതുണ്ട്. തത്ത്വചിന്തയുടെ ചരിത്രം വിശ്വാസവും ദാർശനിക യുക്തിയും തമ്മിലുള്ള വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വേർതിരിവ് വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. യുക്തിരഹിതമായി, വിശ്വാസം വികാരത്തിനും അനുഭവത്തിനും ഊന്നൽ നൽകിയിട്ടുണ്ട്, അതിനാൽ ഇനി ഒരു സാർവത്രിക നിർദ്ദേശമാകാതിരിക്കാനുള്ള അപകടസാധ്യതയുണ്ട്. ബലഹീനമായ ന്യായവാദവുമായി ബന്ധിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന വിശ്വാസം കൂടുതൽ നുഴഞ്ഞുകയറുന്നതായി കരുതുന്നത് ഒരു മിഥ്യയാണ്; നേരെമറിച്ച്, വിശ്വാസം പിന്നീട് കെട്ടുകഥകളിലേക്കോ അന്ധവിശ്വാസത്തിലേക്കോ ഉണങ്ങാനുള്ള ഗുരുതരമായ അപകടസാധ്യത സൃഷ്ടിക്കുന്നു. സമ്പൂർണ്ണ വിശ്വാസവുമായി ബന്ധമില്ലാത്ത യുക്തി, നിഹിലിസം പോലെയുള്ള അസംബന്ധ ചിന്തകളിൽ അവസാനിക്കും. ദൈവശാസ്ത്രം വെളിപാട് മനസ്സിലാക്കുന്നതിനും ആശയവിനിമയം നടത്തുന്നതിനുമാണ്, അത് നിഷേധിക്കുന്നില്ല. വെളിപാടിനെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ധാരണ എന്ന നിലയിൽ, ദൈവശാസ്ത്രത്തിന് എല്ലായ്‌പ്പോഴും വ്യത്യസ്‌ത ചരിത്ര നിമിഷങ്ങളിൽ വിവിധ സംസ്‌കാരങ്ങളുടെ ആവശ്യങ്ങളോട് പ്രതികരിക്കേണ്ടതുണ്ട് , തുടർന്ന് വിശ്വാസത്തിന്റെ ഉള്ളടക്കം ആ സംസ്‌കാരങ്ങൾക്ക് യോജിച്ചതും ആശയപരമായി വ്യക്തവുമായ രീതിയിൽ മധ്യസ്ഥത വഹിക്കാൻ . എല്ലാ സമയത്തും ദൈവശാസ്ത്രത്തിന്റെ 2 പ്രവർത്തനങ്ങൾ = വെളിപാടിന്റെ ഉള്ളടക്കം മനസ്സിലാക്കുകയും സന്ദേശം മനസ്സിലാക്കുന്ന വിധത്തിൽ വ്യത്യസ്‌ത സംസ്‌കാരങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യസ്‌ത ആളുകൾക്ക് അത് കൈമാറുകയും ചെയ്യുക.

കാരണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള യഥാർത്ഥ ക്രിസ്ത്യൻ വീക്ഷണം. മനുഷ്യനെയും അവന്റെ യുക്തിയെയും ആശ്രയിക്കുന്നത് മനുഷ്യനെക്കാൾ കുറവാണ്, ദൈവത്തെ ആശ്രയിക്കുന്നത് ദൈവത്തേക്കാൾ കുറവാണ്. ദൈവത്തെ ആശ്രയിക്കുന്നത് യുക്തിയും മനുഷ്യനുമാണ്, മനുഷ്യനെയോ യുക്തിയെയോ ആശ്രയിക്കുന്ന ദൈവമല്ല. അതിനാൽ, സ്ഥിരമായ ക്രിസ്തീയ നിലപാട് ഇതായിരിക്കണം: ദൈവമില്ല, അറിവില്ല. പ്രപഞ്ചം സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട ഒരു പ്രപഞ്ചമായതിനാൽ, ദൈവത്തിന്റെ ചിന്തകളെക്കുറിച്ചുള്ള ചിന്തയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലല്ലാതെ അതിനെക്കുറിച്ചുള്ള യഥാർത്ഥ അറിവ് സാധ്യമല്ല. ക്രിസ്തീയ വീക്ഷണമനുസരിച്ച് മനുഷ്യന്റെ യുക്തിബോധം ദൈവവുമായുള്ള മനുഷ്യന്റെ ബന്ധത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്, ഒരു ദൈവമല്ല. എന്നാൽ സ്വയംഭരണാധികാരമുള്ള മനുഷ്യൻ, വൈരുദ്ധ്യത്തിന്റെയും യുക്തിയുടെയും നിയമങ്ങളാൽ, ദൈവം തന്റെ യുക്തിയും യുക്തിയുടെ നിയമങ്ങളും പാലിക്കണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെടുന്നു. മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ, ദൈവം തനിക്കുശേഷം മനുഷ്യന്റെ ചിന്തകൾ ചിന്തിക്കണം! ദൈവവുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ അവന്റെ യുക്തി വളരെ ചെറുതാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കുന്നതിൽ മനുഷ്യന്റെ സ്വയംഭരണപരമായ യുക്തി പരാജയപ്പെടുന്നു.

വെളിപാട് കാരണം തൃപ്തിപ്പെടുത്തുന്നു. വെളിപാടും യുക്തിയും എതിരല്ല. രണ്ടിന്റെയും ഉറവിടം ദൈവമാണ്. വെളിപാട് അടിസ്ഥാനപരമായി ദൈവം മനുഷ്യരുമായുള്ള സ്വയം ആശയവിനിമയമാണ്. യുക്തിയും ബുദ്ധിയും കൊണ്ട് മനുഷ്യരാശിയെ തന്റെ ഛായയിലും സാദൃശ്യത്തിലും സൃഷ്ടിച്ച ദൈവം യുക്തിയുടെ വിശപ്പും ദാഹവും ശമിപ്പിക്കാനുള്ള വഴികളും ഉപാധികളും ഒരുക്കുന്നു എന്നത് ന്യായമാണ്. അതിനാൽ മനുഷ്യരാശിയെ പൂർണതയിലേക്ക് നയിക്കുന്നതിൽ വെളിപാടും യുക്തിയും പരസ്പര പൂരകമാകും.

വെളിപാടിന്റെയും ശാസ്ത്രത്തിന്റെയും പരസ്പരാശ്രിതത്വം. നമ്മൾ ഇപ്പോൾ ജീവിക്കുന്നത് പരസ്പര ബന്ധങ്ങളുടെയും പരസ്പര ആശ്രിതത്വത്തിന്റെയും ഇന്റർ ഡിസിപ്ലിനുകളുടെയും ഒരു കാലഘട്ടത്തിലാണ്. ഒരു അച്ചടക്കത്തിനും ഇന്ന് അതിമനോഹരമായ ഒറ്റപ്പെടലിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ കഴിയില്ല, പ്രത്യേകമായി മുഴുവനും നഷ്‌ടപ്പെടാനുള്ള സാധ്യതയുണ്ട്. അതിനാൽ, ശാസ്ത്രവും മതവും തമ്മിൽ പരസ്പര ബഹുമാനവും തുറന്ന സംവാദവും ആവശ്യമാണ് . രണ്ടും വ്യത്യസ്ത വീക്ഷണകോണിൽ നിന്ന് മനുഷ്യരാശിയെ സേവിക്കുന്നു. എന്നാൽ ശാസ്ത്രവും മതവും തമ്മിലുള്ള ഉദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട ഐക്യം സ്വത്വമായോ ഏകരൂപമായോ ആശയക്കുഴപ്പത്തിലാക്കരുത്. ശാസ്ത്രം മതമാകില്ല, മതം ശാസ്ത്രമാകില്ല. മതം സയൻസിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതല്ല, ശാസ്ത്രം മതത്തിന്റെ വിപുലീകരണവുമല്ല.